W odpowiedzi na kryzys
Kryzys Klimatyczny
Klimat naszej planety zmienia się w tempie niespotykanym wcześniej w ówczesnej historii. Coraz częściej odczuwamy niebezpieczne, bezpośrednio i pośrednio zagrażające naszemu zdrowiu i życiu, skutki tych zmian: dłuższe i częstsze fale upałów, rekordowe temperatury, susze, huraganowe wiatry, czy nawalne deszcze, powodujące lokalne podtopienia i powodzie. Zjawiska związane z kryzysem klimatycznym, będącym efektem działalności człowieka, obserwowane są również w naszym mieście, w tym także w obszarze objętym projektem Klimatyczny Kwartał.
Obszar projektu Klimatyczny Kwartał ograniczają ul. Dietla, ul. Grzegórzecka, Al. Daszyńskiego i rzeka Wisła. Obszar ten cechuje się najgorszymi na terenie miasta warunkami klimatu lokalnego – najkrótszym okresem bezprzymrozkowym, największą liczbą dni z mgłą, najsłabszym wiatrem i największym udziałem cisz oraz największą liczbą dni z silnym mrozem i przymrozkami. Warunki takie, przy określonych sytuacjach pogodowych sprzyjają gromadzeniu zanieczyszczeń i pogarszaniu stanu aerosanitarnego powietrza.
Ponadto obszar Klimatycznego Kwartału położony jest w zasięgu oddziaływania miejskiej wyspy ciepła, co powoduje, że w lecie, podczas upałów, temperatura jego powierzchni znacząco wzrasta w stosunku do terenów otaczających miasta. Przyczynia się do tego duży udział uszczelnionych (betonowych i asfaltowych) powierzchni, mały udział naturalnych powierzchni roślinności czy aktywność człowieka związana m.in. z transportem samochodowym.
Temperatura powierzchni na obszarze Klimatycznego Kwartału na przełomie lipca i sierpnia 2021 r.
Źródło: A2P2
Obszar Klimatycznego Kwartału, ze względu na zwartą zabudowę i wysokie uszczelnienie nawierzchni, jest narażony na lokalne podtopienia i powodzie miejskie. Zjawiska je wywołujące, szczególnie nawalne deszcze, potencjalnie będą się intensyfikować czyniąc bardziej dotkliwymi już obecnie występujące skutki lokalnych podtopień – zawilgacanie fundamentów, zalewanie piwnic i infrastruktury transportowej, powodujące utrudnienia komunikacyjne.
Potencjalne problemy wynikające z wystąpienia w Klimatycznym Kwartale
miejskiej powodzi błyskawicznej związanej z opadami deszczu nawalnego
Źródło: A2P2
Środki zaradcze są zgodne z tym, co podpowiada intuicja: więcej zieleni w obszarze w każdej postaci, więcej wody, promowanie zrównoważonej mobilności oraz udogodnienia dla mieszkańców, szczególnie grup wrażliwych, czyli dzieci, osób starszych, obciążonych chorobą, niepełnosprawnością lub bezdomnością. Wszystkie te działania integruje projekt Klimatyczny Kwartał.
Kryzys tożsamości
Kazimierz jest jednym z najcenniejszych kulturowo obszarów Krakowa, co potwierdza wpis na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO z 1978 r. niemal całego obszaru. Jak podają autorzy projektu Planu ochrony Parku Kulturowego Kazimierz ze Stradomiem „Wartości historyczno-kulturowe Kazimierza ze Stradomiem współtworzą obiekty ikoniczne najwyższej klasy artystycznej i zabytkowej, takie jak kościoły Kazimierza, synagogi i kirkut miasta żydowskiego, (…), zabudowa historycznych centrów przemysłowych – elektrownia miejska, zajezdnia tramwajowa, w mniejszym stopniu mocno przekształcony zespół gazowni miejskiej oraz świadectwa funkcji miejskich – relikty murów miejskich, Ratusz Kazimierski i Plac Wolnica, Okrąglak i Plac Nowy oraz wyjątkowy (…) ciąg Bulwarów Wiślanych. Zabytki wybitne zanurzone są w tkance urbanistycznej, złożonej głównie z zabudowy mieszkalnej ukształtowanej w XIX i pierwszej połowie XX w.”
Współcześnie obszar Klimatycznego Kwartału to miejsce, gdzie łączy się strefa zamieszkania z działalnością turystyczno-rozrywkową. W obszarach przenikania się tych stref występują najsilniejsze konflikty interesów. Potrzeby inwestorów dostosowania historycznej przestrzeni do bieżących potrzeb i mód (np. Plac Nowy, ul. Szeroka) sprawiają, że zostaje zatracony Genius loci Kazimierza. Klimat tymczasowości (np. parkingi food trucków) Kazimierza atrakcyjny dla turystów staje się problem żyjących na co dzień w nim mieszkańców. Szybko postępująca gentryfikacja, sprawia, że Kazimierz traci swoją niepowtarzalną atmosferę.
W dalszym ciągu na terenie Klimatycznego Kwartału znajdziemy miejsca, które stanowią o jego tożsamości, tworzą jego niepowtarzalną historię. Mowa tu o lokalnych zakładach rzemieślniczych. Niestety cześć z istniejących w przeszłości zakładów rzemieślniczych zniknęła już z mapy Klimatycznego Kwartału, inne zagrożone są zamknięciem. Przyczyn tej sytuacji, poza pandemią koronawirusa, należy upatrywać przede wszystkim w postępującym latami procesie przejmowania przez duże obiekty handlowo-usługowe funkcji realizowanych niegdyś przez lokalnych rzemieślników oraz dostępności niedrogich, niskiej jakości produktów, których nie opłaca się naprawiać. Tymczasem małe zakłady rzemieślnicze tworzą klimat tego miejsca i są potrzebne lokalnym społecznościom. Dlatego w projekcie Klimatyczny Kwartał podejmowane będą działania majce na celu przeciwdziałanie zamykaniu tych cennych pracowni wytwórczych, poprzez wspieranie rzemieślników w dostosowywaniu się do obecnej rzeczywistości i do nowych potrzeb klientów.