Ponad 80% pyłów zawieszonych (PM, ang. Particulate Matter) pochodzących z transportu ma być mniej w krakowskim powietrzu po wprowadzeniu Strefy Czystego Transportu (w 2026, w porównaniu do roku 2019). To bardzo dobra informacja zwłaszcza dla tych, którzy mają problemy z układem oddechowym, alergiami czy z układem krążenia. A także – jak pokazują najnowsze badania – dla tych, którzy troszczą się o dobrą kondycję swojego mózgu i dobrą pamięć.
Szacuje się, że z aut osobowych i ciężarowych w miastach pochodzi ok. 30–40% pyłu zawieszonego (czyli drobinek różnych substancji, unoszących się z powietrzem i razem z nim trafiających się do naszych płuc). Badania robione w Krakowie w 2021 r. wskazały transport drogowy jako drugie w kolejności największe źródło emisji tych pyłów (40%). Badania londyńskie z kolei wskazywały, że od wprowadzenia w 2019 r. Strefy Ultra Niskiej Emisji (ULEZ), czyli odpowiednika naszej SCT, emisje szkodliwych pyłów z pojazdów zmniejszyły się o jedną trzecią. Dlaczego to tak ważne?
W skład pyłu zawieszonego wchodzi między innymi pył PM2.5, czyli bardzo drobny (fine particles), którego średnice wynoszą poniżej 2,5 mikrometrów (to ponad 200 razy mniej niż grubość ludzkiego włosa). Przeciętnie stanowi on około 60% całości pyłu w powietrzu w sezonie letnim i ponad 75% w chłodnej porze roku. Jego cząsteczki są tak małe, że komórki naszego ciała nie są w stanie zatrzymać go na zewnątrz. Przechodzi on przez błony w naszym organizmie jak przez sito i – jak dowodzą naukowcy – czyni spore spustoszenia.
Od dawna wiadomo, że tak małe cząstki przenikają z powietrza do komórek płuc, powodując choroby układu oddechowego i problemy z krążeniem. Mogą nawet uszkadzać płody. Według najnowszych badań, w które zaangażowane byłe ośrodki medyczne z Azji, Ameryki Północnej i Europy, zanieczyszczenie powietrza takimi cząstkami zwiększa też ryzyko zachorowania na raka płuc. Według naukowców pył PM2.5 uruchamia procesy zapalne, które z kolei powodują rozwój nowotworów. Wdychanie go już przez 3 lata może zwiększyć ryzyko rozwoju raka.
Ostatnio ukazały jeszcze inne badania, brytyjskie, wskazujące jak zgubny wpływ na zdrowie człowieka mają cząsteczki PM2.5. Okazuje się, że mogą one także powodować zaburzenia myślenia, języka i zdolności motorycznych (ataksję). Zanieczyszczenie drobnym pyłem zwiększa również ryzyko demencji. Mechanizm jest podobny jak w płucach. Drobny pył przedostaje się krwi do mózgu i wywołuje tam reakcje zapalne. Przez to może nawet prowadzić do śmierci komórek nerwowych. Według raportu z badań, nawet niewielki wzrost poziomu pyłu zawieszonego może prowadzić do chorób neurodegeneracyjnych, powodujących demencję (czyli np. chorobę Alzheimera czy chorobę Parkinsona).
Dlatego tak ważne jest, by zdecydowanie ograniczać ilość pyłu zawieszonego w powietrzu wokół nas. Kraków po eliminacji kopciuchów oraz kotłów na paliwa stałe, kontynuuje walkę o czyste powietrze oraz zdrowie mieszkańców. I dąży do ograniczenia również zanieczyszczeń pochodzących z transportu. Gwarancję takiego efektu – potwierdzoną sukcesami w innych miastach europejskich, gdzie spadki sięgały ponad 50% – daje właśnie Strefa Czystego Transportu.
