Na sesji 23 listopada 2022 r. Radni Miasta Krakowa przyjęli uchwałę o utworzeniu Strefy Czystego Transportu na terenie całego miasta. Jest to nowatorskie rozwiązanie w Polsce i w tej części Europy. Pierwsze zmiany wejdą w życie w lipcu 2024 r., a pełna wersja dwa lata później. „Wypracowaliśmy, wspólnie z mieszkańcami poprzez konsultacje i uwzględniając zgłaszane opinie, wersję, która była kompromisem. To optymalne rozwiązanie.” – mówi Dyrektor Zarządu Transportu Publicznego w Krakowie Łukasz Franek.
Strefa Czystego Transportu (w skrócie SCT) to stosowany w Europie od lat sposób na poprawę jakości powietrza w miastach oraz dbania o zdrowie ich mieszkańców. Już w tej chwili na Starym Kontynencie jest ich ponad 300, a przygotowywanych jest kolejnych 200. Także w Polsce w innych miastach trwają prace nad wprowadzeniem SCT. Jej wprowadzenie oznacza ograniczenie wjazdu najstarszym pojazdom, emitującym najwięcej zanieczyszczeń. Strefy Czystego Transportu wprowadza się, aby ograniczyć negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza, emitowanych przez samochody, na zdrowie ludzi i środowisko lokalne.
Transport drogowy jest odpowiedzialny za emisje pyłów zawieszonych PM10, PM2,5, a przede wszystkim rakotwórczych tlenków azotu (NOx). Dowodem na to są badania wskazujące, że po wymianie pieców w Krakowie nie zniknął całkowicie problem z jakością powietrza.
Jak będzie wyglądała SCT w Krakowie?
Projekt Strefy Czystego Transportu bazuje na badaniach ruchu wykonanych na krakowskich ulicach. Obszar krakowskiej strefy czystego transportu pokrywa się w zasadzie z granicami administracyjnymi miasta Krakowa. Objęcie tak dużego obszaru wynika z chęci zapewnienia wysokiej efektywności rozwiązania – im większy będzie obszar SCT, tym lepszy będzie efekt poprawy jakości powietrza.
Uchwała przewiduje dwa etapy wprowadzenia SCT. Do Krakowa nadal będzie można wjechać samochodami o różnym napędzie pod warunkiem, że silnik spełnia odpowiednią normę emisji spalin.
-
Pierwszy etap wdrożenia SCT w Krakowie przypada na 1 lipca 2024 r. Wówczas do miasta nie wjadą auta najstarsze, najbardziej zanieczyszczające powietrze, tj. blisko i ponad 30-letnie.
-
Pojazdy zarejestrowane po raz ostatni przed 1 marca 2023 r. będą tu podlegały jeszcze bardzo łagodnym ograniczeniom. Do Krakowa wjadą pojazdy zasilane benzyną/LPG o minimalnej normie Euro 1, a w przypadku pojazdów z silnikami Diesla o minimalnej normie Euro 2.
-
Pojazdy zarejestrowane po 1 marca 2023 r. będą podlegały surowszym ograniczeniom – pojazdy zasilane benzyną/LPG będą musiały spełniać minimum normę Euro 3 , a pojazdy z silnikami Diesla będą musiały spełniać minimum normę Euro 5.
-
-
Drugi etap obowiązywania SCT zacznie się w lipcu 2026 r. Tu już ograniczenie wjazdu będzie dotyczyło samochodów ponad 26-letnich (benzyna) oraz ponad 16-letnich (diesel). Do Krakowa wjadą wyłącznie pojazdy zasilane benzyną/LPG o minimalnej normie Euro 3, a w przypadku pojazdów z silnikami Diesla o minimalnej normie Euro 5.
Uchwała przewiduje też kilka wyjątków. „Pojazdy zarejestrowane przed 1 marca 2023 r., których właścicielami są osoby, które ukończyły co najmniej 70 lat najpóźniej 1 stycznia 2023 r., i prowadzone przez nie, nie będą objęte wymogami strefy” – mówi dyrektor ZTP Łukasz Franek. Dodatkowo od zakazu wjazdu i poruszania się po SCT zwolnione są pojazdy posiadające odpowiednie oznaczenie, którymi poruszają się osoby niepełnosprawne. Po mieście będą też bez ograniczeń mogły jeździć pojazdy służb mundurowych, służb ratowniczych czy pojazdy specjalne jak koparki, pojazdy do oczyszczania dróg czy food trucki.
Strefa będzie dotyczyła wszystkich pojazdów, także tych spoza Krakowa czy Polski. Uchwała zakłada, że kontrolę uprawnień do wjazdu do miasta będą prowadzić strażnicy miejscy, na podstawie umieszczanych na szybie nalepek, ale dopuszcza też możliwość nadzoru elektronicznego, za pomocą kamer. Właścicielom aut łamiących prawo będą groziły mandaty, analogicznie do przypadków innych wykroczeń.
Planowana SCT to rozsądny kompromis pomiędzy oczekiwanymi przez mieszkańców efektami w postaci poprawy jakości powietrza i jednocześnie ich obawami o ewentualne skutki ekonomiczne wprowadzenia SCT.
Według analiz Zarządu Transportu Publicznego w Krakowie, na podstawie danych Instytutu Badań Rynku Motoryzacyjnych SAMAR, strefa czystego transportu może objąć w pierwszym etapie, tj. w lipcu 2024 r. zaledwie 2% samochodów, które jeździły po Krakowie w grudniu 2021 r. Wymogów, które miałyby obowiązywać od 2026 r. na dzisiaj nie spełniłoby między 20% a 25% samochodów (ok. 100 tys. zarejestrowanych w Krakowie). Przy czym w 2026 r. tych pojazdów będzie jeszcze mniej, ponieważ cały czas ludzie zmieniają auta na nowsze.
